İstanbul'un İlçeleri

İstanbul ilinin, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde, 6 Mart 2008 tarihinde kabul edilen ve 22 Mart 2008 tarihli Resmî Gazete'de yayınlanan 5747 sayılı yasa uyarınca 39 ilçesi vardır. 

Bunlardan 25'i Avrupa Yakası'nda; 14'ü ise Anadolu Yakası'nda bulunur. Avrupa Yakası'nda yer alan ilçeler için telefon alan kodu 212, Anadolu Yakası'nda yer alan ilçeler içinse 216'dır.

İlk belediye benzeri teşkilâtın 1855 yılında Şehremaneti adıyla kurulduğu İstanbul'da, Cumhuriyet sonrası belediye hizmetleri uzun süre Valilik tarafından verildi. 

3 Nisan 1930'da çıkarılan 1580 sayılı belediyeler yasasıyla İstanbul, 10'u il belediyesi sınırlarına dâhil olan toplam 16 şubeye bölündü. Aynı yasayla şehremaneti ve şehremini gibi terimler de kullanımdan kalktı.

1950'li yıllara kadar aynı şekilde yönetilen İstanbul'da ilk olarak 1954 yılında Şişli, 1957 yılında ise Zeytinburnu'nun ilçe olmasıyla idarî sınırlarda ilk değişiklikler yaşandı.

Giderek genişleyen şehir sınırları ve artan nüfuslar nedeniyle bunu izleyen yıllarda yeni değişiklikler görüldü. 

• 1963 yılında Gaziosmanpaşa;
• 1987 yılında Büyükçekmece Kâğıthane, Pendik ve Ümraniye; 
• 1989 yılında Küçükçekmece; 
• 1990 yılında Bayrampaşa; 
• 1992 yılında Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Güngören, Maltepe Tuzla, Sultanbeyli; 
• 1993 yılında ise Esenler bağlı bulundukları ilçelerden koparılarak bağımsız ilçeler hâline getirildiler.
• Son olarak 2008 yılında Arnavutköy, Ataşehir, Başakşehir, Beylikdüzü, Çekmeköy, Esenyurt, Sancaktepe ve Sultangazi'nin de ilçe statüsüne kavuşmasıyla birlikte İstanbul iline bağlı 39 ilçe, 963 mahalle bulunmaktadır. 

Tüm ilçeler, 22 Temmuz 2004 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanan yasayla İstanbul Büyükşehir Belediyesi hizmet alanı içine dâhil edilmiştir. Yapılan düzenlemeyle il sınırları içindeki tüm belde belediyeleri de feshedildi.

İstanbul iline bağlı ilçeler

Avrupa Yakası

Arnavutköy

İstanbul'da 2008 yılında yapılan düzenlemeyle 6 ayrı ilk kademe belediyesi birleştirilerek kurulmuştur. İstanbul'un yüzölçümü bakımından 4. büyük ilçesidir. Kuzeyde Karadeniz'e kıyısı vardır. Komşuları batıda Çatalca, doğuda Eyüpsultan, güneydoğuda Başakşehir, güneyde Esenyurt ve güneybatıda Büyükçekmece'dir.

Avcılar

1992 yılında Küçükçekmece'den ayrılarak ilçe hâline getirildi. TEM ve D100 karayollarının içinden geçtiği ilçede köy yerleşimi bulunmamaktadır. Doğusunda Küçükçekmece Gölü; güneyinde Marmara Denizi; batısında Beylikdüzü ve Esenyurt; kuzeyinde ise Başakşehir ile komşudur. Özellikle Küçükçekmece Gölü kıyılarında ve kuzey kesimlerde geniş boş düzlükler vardır.

Bağcılar

1992 yılında Bakırköy'den ayrılarak ilçe yapılan yerlerden biridir. 70'li yıllara değin yalnızca birkaç köye ev sahipliği yapan Bağcılar bu dönemden sonra iç göç patlamasıyla düzensiz büyüdü. Bugün en önemli karayollarının içinden geçtiği Bağcılar, İstanbul'un en kalabalık üçüncü ilçesidir. Güneyinde Bahçelievler; kuzeyinde askerî bölge ve Başakşehir; doğusunda Esenler ve Güngören, batısında Küçükçekmece ile komşudur.

Bahçelievler

1992 yılında bağlı bulunduğu Bakırköy'den ayrılarak ilçe yapılan Bahçelievler D-100 karayoluna ve havalimanına yakınlığı nedeniyle hızla gelişmiştir. Denize kıyısı olmayan ilçenin güneyinde Bakırköy; kuzeyinde Bağcılar; doğusunda Güngören ve batısında Küçükçekmece ilçeleri yer alır.

Bakırköy

İstanbul'un en köklü ilçelerinden biri olan Bakırköy, 1992 yılındaki düzenlemelere değin İstanbul'un en büyük ilçelerindendi. Günümüzdeki biçimini 1992'de alan ilçenin güneyinde Marmara Denizi; kuzeyinde Küçükçekmece, Bahçelievler, Güngören; batısında Küçükçekmece Gölü; doğusunda ise Zeytinburnu yer alır.

Başakşehir

İstanbul'daki en yeni yerleşim bölgelerinden olan Başakşehir'de toplu konut uygulamaları yoğunluk gösteriyordu. Bölgenin giderek artan nüfusu göz önüne alınarak 2008 yılında çevre ilçelerden alınan bazı mahallelerle Başakşehir ilçesi oluşturuldu. İlçenin kuzeyinde Arnavutköy; kuzeydoğusunda Eyüpsultan; doğusunda Sultangazi ve Esenler; güneyinde Bağcılar, Küçükçekmece ve Avcılar; batısında ise Esenyurt ilçesi vardır.

Bayrampaşa

1990 yılında Eyüpsultan'dan ayrılarak ilçe hâline getirildi. Tarihî yarımadaya yakınlığı nedeniyle hızla büyüyen Bayrampaşa Topkapı'dan kaldırılan İstanbul Otogarı'nın da yeni adresi oldu. Batısında Esenler; güneyinde Zeytinburnu; doğusunda Eyüpsultan ve kuzeyinde Gaziosmanpaşa ile komşudur.

Beşiktaş

İstanbul'un en seçkin semtlerinden olan Beşiktaş 1930 yılında Beyoğlu'ndan ayrılarak ilçe yapıldı. Pek çok Osmanlı yapısına ev sahipliği yapan ilçe İstanbul'un ulaşım, eğitim ve ticaret alanında en işlek noktalarındandır. Doğusunda ve güneyinde İstanbul Boğazı; batısında Şişli ve Kâğıthane; kuzeybatısında Şişli (Ayazağa); kuzeyinde ise Sarıyer ile komşudur.

Beylikdüzü

2008 yılındaki düzenlemelerle ilçe hâline getirilen Beylikdüzü büyük ölçüde Büyükçekmece ilçesine bağlı belde belediyelerinin derlenmesiyle oluşturuldu. Bu nedenle birbirinden kopuk bir yapılanmanın göze çarptığı ilçenin güneyinde ve batısında Marmara Denizi; kuzeybatısında Büyükçekmece; kuzeyinde Esenyurt; doğusunda ise Avcılar ilçesi bulunur.

Beyoğlu

İstanbul'un en köklü ilçelerinden olan Beyoğlu Eski İstanbul'da Suriçi'nin ardından ikinci bir şehir merkezi durumundaydı. O dönemde gayrimüslim nüfusun yoğun yaşadığı Beyoğlu, kentte kültür ve sanatın merkeziydi. Bugün de İstanbul'un en işlek merkezlerine ev sahipliği yapan Beyoğlu ilçesinin doğusunda İstanbul Boğazı; güneyinde ve batısında Haliç (Eyüpsultan); kuzeyinde Şişli ve Kâğıthane; kuzeydoğusunda ise Beşiktaş ilçesi vardır.

Büyükçekmece

Büyükçekmece Gölü'nün Marmara Denizi'yle birleştiği bölgede gelişen Büyükçekmece, 1987 yılında Çatalca'dan ayrılarak ilçe hâline getirildi. Kuzeye gittikçe yerleşim seyrekleşir ve geniş boş düzlükler başlar. İlçenin merkezinde Büyükçekmece Gölü; güneyinde Marmara Denizi; batısında Silivri; kuzeybatısında ve kuzeyinde Çatalca; kuzeyinde Arnavutköy; doğusunda Beylikdüzü ve Esenyurt vardır.

Çatalca

İstanbul'un yüzölçümü olarak en büyük ilçesi olan Çatalca Osmanlı döneminde de ayrı bir kazaydı. Nüfus olarak Adalar ve Şile'den sonra İstanbul'un en seyrek nüfuslu ilçelerinden biridir. Batısında Tekirdağ ili ve Silivri; kuzeyinde Karadeniz; güneyinde Büyükçekmece ve doğusunda Arnavutköy'le komşudur.

Esenler

Cumhuriyet dönemine değin büyük Rum köylerine ev sahipliği yapan Esenler önceleri Bakırköy'e bağlıyken Güngören ilçe yapılınca buraya katıldı. Daha sonra 1993 yılında ayrı bir ilçe hâline getirilen Esenler'in batısında Bağcılar; güneyinde Güngören; doğusunda Bayrampaşa; güneydoğusunda Zeytinburnu; kuzeydoğusunda Gaziosmanpaşa ve Sultangazi; kuzeyinde ise Başakşehir ilçesi bulunur.

Esenyurt

Kıraç, Yakuplu, Avcılar ve Bahçeşehir'e bağlı mahallelerin derlenmesiyle 2008 yılında ilçe hâline getirilen Esenyurt önemli karayollarının birleştiği bir noktada yer alır. Batısında Büyükçekmece; doğusunda Avcılar; güneyinde Beylikdüzü; kuzeyinde Başakşehir ve Arnavutköy ile komşudur. İstanbul ve Türkiye'nin en kalabalık ilçesidir.

Eyüpsultan

1936 yılında Fatih ve Beyoğlu ilçelerine bağlı bölgelerin birleştirilmesiyle kurulan Eyüpsultan ilçesi İstanbul'un önemli tarihî merkezlerinden biridir. Karadeniz kıyılarına kadar uzansa da Eyüpsultan'da nüfus Haliç çevresinde yoğunlaşmıştır. O-2 yolunun kuzeyinde yerleşim hemen hemen kesilir. İlçenin güneyinde Beyoğlu, Haliç, Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa ve Kâğıthane; doğusunda Sarıyer (Ayazağa dahil); batısında Arnavutköy, Sultangazi ve Başakşehir; kuzeyinde Karadeniz vardır.

Fatih

Cumhuriyetin ilk yıllarında Suriçi'nde yalnızca İstanbul merkez ilçesi varken, daha sonra görev alanı Fatih ve Eminönü olmak üzere ikiye bölündü. 2008 yılında Eminönü ilçesi feshedilerek Fatih'e katıldı ve tarihî yarımadada yine tek bir ilçe oluşturuldu. İstanbul'un tarihî merkezi olan Fatih ilçesi turizm ve ekonominin en canlı olduğu noktalardandır. Kuzeyinde Haliç; güneyinde Marmara Denizi, doğusunda İstanbul Boğazı; batısında Zeytinburnu ve Eyüpsultan ilçeleriyle komşudur.

Gaziosmanpaşa

Gaziosmanpaşa ilçesi 1963 yılında Eyüpsultan ve Çatalca ilçelerinden alınan bölgelerin birleştirilmesiyle oluşturuldu. 2008 yılına değin İstanbul'un nüfus bakımından en büyük ilçesi olan Gaziosmanpaşa bu tarihte bölündü ve iki yeni ilçe ortaya çıktı. Böylece en küçük ilçelerden biri olan Gaziosmanpaşa'nın komşuları doğuda Eyüpsultan; kuzeyde Sultangazi; batıda Esenler ve Bayrampaşa; güneyde Zeytinburnu'dur.

Güngören

1992 yılında Bakırköy'den ayrılarak kurulan Güngören, İstanbul'un en küçük yüzölçümlü ilçesidir. Önceleri yalnızca birkaç köyden ibaret olan Güngören bölgesi önceleri Balkanlardan aldığı göçle, daha sonra iç göçlerle giderek büyüdü. İlçenin batısında Bahçelievler ve Bağcılar; doğusunda Esenler ve Zeytinburnu; güneyinde Bakırköy ilçesi yer alır.

Kâğıthane

1987 yılında Şişli'den ayrılarak ayrı ilçe yapılan Kâğıthane O-1 ve O-2 yolları arasında kuruludur. Engebeli bir arazi üstüne yayılan ilçe son yıllarda iç göçle büyük nüfus artışı yaşamıştır. Batısında Eyüpsultan; güneyinde Beyoğlu ve Şişli; kuzeyinde Sarıyer; doğusunda Şişli ve Beşiktaş ilçeleriyle komşudur.

Küçükçekmece

D100 ve TEM otoyolları arasında kalan Küçükçekmece adını kıyılarında kurulduğu lagün gölünden almıştır. 1989 yılında Bakırköy'den ayrılarak ayrı ilçe durumuna getirilmiştir. Batısında Küçükçekmece Gölü ve Avcılar; güneyinde Marmara Denizi ve Bakırköy; doğusunda Bahçelievler ve Bağcılar; kuzeyinde Başakşehir ilçesi vardır.

Sarıyer

Sarıyer, Avrupa Yakası'nda Boğaziçi'nin en kuzeydeki ilçesidir. Yerleşimin kıyı şeridi boyunca yoğunlaştığı Sarıyer, İstanbul'un en tarihî semtlerine ev sahipliği yapar. Doğusunda ve kuzeyinde köy yerleşimleri bulunur. 2. Boğaz köprüsünün ilçeden geçmesiyle, ilçenin büyümesi ivme kazanmıştır. Kuzeyinde Karadeniz; doğusunda İstanbul Boğazı; batısında Eyüpsultan; güneybatısında Kâğıthane; güneyinde Beşiktaş ilçeleriyle komşudur.

Silivri

Yüzölçümü olarak İstanbul'un en büyük ikinci ilçesi olan Silivri, Çatalca'yla birlikte İstanbul'un en batısında yer alan iki ilçeden biridir. İlçe merkezi deniz kıyısında yer alır. Bununla birlikte çok sayıda köy yerleşimi de vardır. Batısında Tekirdağ ili; güneyinde Marmara Denizi; kuzeyinde ve batısında Çatalca; güneydoğusunda Büyükçekmece yer alır.

Sultangazi

Sultangazi, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda yer alır. 1970'lerin ortasına kadar birkaç binadan ibaret bir köy olan ve iki mahalle dışında Gaziosmanpaşa ilçesine bağlı bulunan ilçe, daha sonra Bulgaristan'dan ve doğu illerinden gelen nüfus ile hızla büyüdü. 2008 yılında belediye tüzel kişiliğine kavuşan ilçe, Gaziosmanpaşa'ya bağlı 14, Eyüpsultan ve Esenler'e bağlı birer mahallenin katılımıyla kuruldu. İlçe, kuzey ve doğuda Eyüpsultan'a; O2 yolunun sınırı belirlediği güney ve güneydoğuda Gaziosmanpaşa'ya; batıda Başakşehir'e ve güneybatıda Esenler'e komşudur.

Şişli

1954 yılında bağlı bulunduğu Beyoğlu'ndan ayrılarak ilçe yapılan Şişli, 1987 yılına dek Kâğıthane'yi de kapsıyordu. İlçe, Kâğıthane'nin ayrılmasıyla ikiye bölündü ve iki parça arasında bağlantı kalmadı. 2012 senesinde kuzey kısmının Sarıyer ilçesine bağlanması kararlaştırıldı ve 2014'te de resmen Sarıyer'e bağlandı. İlçenin komşuları kuzeyde ve batıda Kâğıthane; doğuda Beşiktaş; güneyde Beyoğlu'dur.

Zeytinburnu

Tarihî yarımadaya yakınlığından ötürü 1940'lı yıllardan başlayarak hızla büyüyen Zeytinburnu, 1957 yılında bağlı bulunduğu Fatih'ten ayrılarak ilçe yapıldı. Küçük yüzölçümlü; ancak yoğun nüfuslu olan ilçe son yıllarda İstanbul'un en önemli ulaşım merkezlerinden biri hâline geldi. Doğuda Fatih'le; kuzeydoğuda Eyüpsultan'la, kuzeyde Bayrampaşa'yla, kuzeybatıda Esenler'le batıda Güngören ve Bakırköy'le, güneyde Marmara Denizi'yle komşudur.

Anadolu Yakası

Adalar

İstanbul ilinin güneyinde yer alan takımadadan oluşur. Takımadada 4'ü meskûn, toplam 9 ada vardır. Nüfus bakımından İstanbul'un en küçük ilçesidir. İldeki en eski ilçelerden olup adaya bağlı köy ya da belde yoktur. Marmara Denizi'yle çevrili olan adalara ulaşım, düzenli vapur seferleriyle sağlanır. Tarih ve doğa turizmi açısından önem taşımaktadır.
Ataşehir 2008 yılındaki düzenlemeyle ilçe statüsüne kavuşmuştur. Üsküdar'a bağlı 3, Kadıköy'e bağlı 7, Ümraniye'ye bağlı 3, Samandıra'ya bağlı 1 mahallenin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Güneybatıda Kadıköy, batıda Üsküdar, kuzeyde Ümraniye, güneyde Maltepe ve doğuda Sancaktepe ilçeleriyle komşudur.

Beykoz

1930'a değin Üsküdar'a bağlı olan Beykoz bu tarihte ayrı ilçe yapıldı. İç göç ile hızla büyüyen Beykoz'da bugün yerleşimin genelde Boğaz kıyılarında yoğunlaştığı görülmektedir. İç kesimlerde çok sayıda köye de ev sahipliği yapan Beykoz'un kuzeyinde Karadeniz; doğusunda Şile; güneyinde Çekmeköy, Ümraniye ve Üsküdar; batısında ise İstanbul Boğazı yer alır.

Çekmeköy

Ömerli, Alemdağ ve Taşdelen beldelerinin bir araya getirilmesiyle 2008 yılında oluşturulan Çekmeköy ilçesinin doğusunda Şile ve Ömerli Baraj Gölü; kuzeyinde Beykoz; batısında Ümraniye; güneyinde Sancaktepe ilçesi yer alır. İlçe topraklarının büyük bölümünü engebeli topraklar oluşturur.

Kadıköy

İstanbul'da Anadolu Yakası'nın en eski yerleşim birimlerinden olan Kadıköy bugün de yakanın en işlek noktası durumundadır. Pek çok nezih semte ev sahipliği yapan Kadıköy'de Osmanlı döneminden kalma yapılara rastlanır. İlçenin batısında ve güneyinde Marmara Denizi; kuzeyinde Üsküdar; doğusunda Ataşehir; güneydoğusunda Maltepe ilçeleri yer alır.

Kartal

Kartal, 1928 yılında bağlı bulunduğu Üsküdar'dan ayrılarak ilçe hâline getirildi. 1987'de Pendik'in, 1992'de Sultanbeyli ve Maltepe'nin, 2008'de Ataşehir ve Sancaktepe'nin ilçe yapılmasıyla son biçimini aldı. İlçenin güneyinde Marmara Denizi ve açıkta Adalar; doğusunda Pendik; batısında Maltepe; kuzeyinde Sancaktepe ve Sultanbeyli ilçeleri bulunur.

Maltepe

Maltepe, 1992 yılında Kartal'dan ayrılarak ilçe yapıldı. Kadıköy'e yakınlığı ile hızla gelişme olanağı bulan ilçenin kuzey kesimlerinde boş araziler görülür. 2008 yılında Sancaktepe'nin ilçe yapılmasıyla bir miktar toprak ve nüfus düşüşü yaşamıştır. İlçe, batıda ve güneybatıda Marmara Denizi ve açıklarda Adalar; doğuda ve güneydoğuda Kartal; kuzeydoğuda Sancaktepe; kuzeyde Ataşehir ve kuzeybatıda Kadıköy ile komşudur.

Pendik

Pendik 1987 yılında Kartal'dan ayrılarak ilçe hâline getirildi. Yerleşimin genel olarak O-4 otoyolunun güneyinde yoğunlaştığı ilçenin kuzeyinde köy yerleşimleri görülür. İlçe; doğuda Tuzla; güneyde Marmara Denizi; batıda Kartal ve Sultanbeyli; kuzeybatıda Sancaktepe; kuzeyde Ömerli Baraj Gölü ve Şile; kuzeydoğuda Kocaeli iliyle komşudur.

Sancaktepe

2008 yılında, bölgedeki belde belediyelerinin birleştirilmesi ve çevre ilçelerden mahalle eklenmesiyle kurulan Sancaktepe ilçesi İstanbul'un Anadolu Yakası'ndadır. Kuzeyinde Çekmeköy; batısında Ümraniye; Ataşehir ve Maltepe; güneyinde Kartal; güneydoğusunda Sultanbeyli; doğusunda Ömerli Baraj Gölü ve Pendik ilçeleriyle komşudur.

Sultanbeyli

İstanbul'da Anadolu Yakası'nda yer alan Sultanbeyli, 90'lı yıllara değin küçük bir yerleşim birimi iken iç göç patlamasıyla düzensiz büyüdü. Hızla artan nüfus nedeniyle 1992 yılında bağlı bulunduğu Kartal'dan ayrılarak ayrı ilçe yapıldı. Bir bölümü devlet ormanlarıyla kaplı olan ilçenin komşuları doğuda ve güneyde Pendik; batıda ve kuzeyde Sancaktepe; güneybatıda ise Kartal'dır.

Şile

Karadeniz kıyısında kurulu olan Şile, yüzölçümü bakımından Anadolu Yakası'ndaki en büyük ilçedir fakat nüfus olarak il genelinde Adalar'dan sonra en düşük nüfuslu ikinci ilçedir. Çok sayıda köyü bulunan ilçede İstanbul'un önemli su havzalarından Darlık ve Ömerli barajları da yer alır. Kuzeyinde Karadeniz; batısında Beykoz ve Çekmeköy; güneybatısında Ömerli Barajı ve Pendik; güneyinde ve doğusunda Kocaeli ili vardır.

Tuzla

İstanbul'un Anadolu Yakası'ndaki en uç ilçelerinden olan Tuzla, Marmara Denizi kıyısında yer alır. İlçede yerleşim de kıyı bölgelerde yoğunlaşmıştır. 1992 yılında Pendik'ten ayrılarak ilçe yapılan Tuzla'nın batısında ve kuzeyinde Pendik; güneyinde Marmara Denizi; doğusunda banliyö olarak bitişik durumda olduğu Kocaeli ilinin Çayırova ve Darıca ilçeleri vardır.

Ümraniye

1960'lardan sonra nüfus patlaması yaşayan Ümraniye'de ilk belediye teşkilâtı 1963'te kuruldu ancak 1980'deki askerî müdahalede bu belediye feshedilerek Üsküdar'a bağlandı. Daha sonra 1987'de bu kez ilçe olarak Üsküdar'dan ayrıldı. Ataşehir, Sancaktepe ve Çekmeköy'ün 2008'de ilçe yapılmasıyla küçüldü. Ümraniye'nin komşuları batıda Üsküdar; güneyde Ataşehir; doğuda Sancaktepe ve Çekmeköy; kuzeyde Beykoz'dur.

Üsküdar

İstanbul'un en köklü yerleşim bölgelerinden olan Üsküdar cumhuriyetin ilk yıllarında Anadolu Yakası'nın tümünü kapsayan ayrı bir ildi. 1926'da İstanbul'un bir ilçesi hâline getirildi. Üsküdar bugün 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nün geçiş güzergâhı üzerindedir. Batıda ve kuzeyde İstanbul Boğazı'yla; güneyde Kadıköy'le; güneydoğuda Ataşehir'le; doğuda Ümraniye'yle ve kuzeydoğuda Beykoz'la komşudur.

Belediyeler

Belediye Başkanları

2024 Türkiye yerel seçimleri sonucu seçilerek göreve başlayan Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlıklarının bilgileri aşağıdadır.

İstanbul İli Belediye Başkanları

Belediye Başkan Partisi Oy oranı Doğum tarihi ve yeri Öğrenimi
İstanbul - Ekrem İmamoğlu - CHP - %51.15 - 1970, Trabzon İstanbul Üni. İşletme (İng.) / İstanbul Üni. (YL)
Adalar Ali Ercan Akpolat CHP %55.49 1969, İstanbul Lise
Arnavutköy Mustafa Candaroğlu[58] AK Parti %41.94 1984, İstanbul Uluslararası Kıbrıs Üni. İç Mimarlık / İbn Haldun Üni. Eğitim Kurumları İşletmeciliği (YL)
Ataşehir Onursal Adıgüzel[59] CHP %56.39 1985, Malatya Yıldız Teknik Üni. Endüstri Müh. / Boğaziçi Üni. (YL)
Avcılar Utku Caner Çaykara[60] CHP %53.43 1991, İstanbul İstanbul Beykent Üni. Makina Müh. / İş Sağlığı ve Güvenliği, İşletme (YL)
Bağcılar Yasin Yıldız AK Parti Meclis Ataması 1983, Kastamonu Yıldız Teknik Üni. İnşaat Müh.
Bahçelievler Hakan Bahadır[61] AK Parti %47.20 1963, İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Bakırköy Ayşegül Özdemir Ovalıoğlu[62] CHP %67.72 1975, İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Başakşehir Yasin Kartoğlu[63] AK Parti %46.77 1977, İstanbul İnönü Üni. İktisadi ve İdari Bilimler
Bayrampaşa Hasan Mutlu[kaynak belirtilmeli] CHP %46.67 1961, Karabük 19 Mayıs Üni. Fizik Matematik / İstanbul Üni. Hukuk Fak.
Beşiktaş Rıza Akpolat[64] CHP %64.12 1982, İstanbul Sakarya Üni. İİBF Kamu Yönetimi
Beykoz Alaattin Köseler[65] CHP %45.87 1960, İstanbul Yıldız Teknik Üni. Mimarlık Fakültesi
Beylikdüzü Mehmet Murat Çalık[66] CHP %52.83 1972, Trabzon İTÜ Mimarlık-Şehir ve Bölge Planlama
Beyoğlu İnan Güney[67] CHP %49.22 1977, İstanbul Uludağ Üni. Kamu Yönetimi / Marmara Üni. Yerel Yönetimler (YL)
Büyükçekmece Hasan Akgün[anlam ayrımı gerekli][68] CHP %48.04 1955, Trabzon İstanbul Yabancı Diller YO / İstanbul Üni. (YL-Dr.)
Çatalca Erhan Güzel[69] CHP %50.53 1979, İstanbul Trakya Üni. İnşaat Müh.
Çekmeköy Orhan Çerkez[70] CHP %49.22 1962, Ardahan Anadolu Üni. İİBF / İstanbul Medeniyet Üni. Kamu Yönetimi ve Şehircilik (YL)
Esenler Mehmet Tevfik Göksu[kaynak belirtilmeli] AK Parti %50.46 1966, Adıyaman Yıldız Teknik Üni. Harita Müh. / İstanbul Üni. (YL)

Esenyurt Ahmet Özer[71] CHP %49.05 1960, Van Hacettepe Üni. Sosyoloji ve Felsefe / Çukurova Üni. Eğitim Bilimleri
Eyüpsultan Mithat Bülent Özmen[72] CHP %48.17 1971, Ağrı Ankara Üni. Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi
Fatih Mehmet Ergün Turan[73] AK Parti %47.56 1967, İstanbul İstanbul Teknik Üni. İnşaat Müh.
Gaziosmanpaşa Hakan Bahçetepe[74] CHP %40.45 1988, İstanbul İstanbul Aydın Üni. Muhasebe ve Finans Yönetimi / İşletme Yönetimi (YL)
Güngören Bünyamin Demir[kaynak belirtilmeli] AK Parti %50.91 1982, İstanbul Haliç Üni. Mimarlık / Marmara Üni. (YL-Dr.)
Kadıköy Mesut Kösedağı[75] CHP %68.78 1984, İstanbul Anadolu Üni. Kamu Yönetimi / Marmara Üni. Küresel Şehirler ve İstanbul Araştırmaları (YL)
Kağıthane Mevlüt Öztekin[76] AK Parti %48.85 1981, Ordu Doğu Akdeniz Üni. Bilgisayar Müh
Kartal Gökhan Yüksel[77] CHP %54.77 1987, İstanbul Celal Bayar Üni. İktisat / Marmara Üni. (YL)
Küçükçekmece Kemal Çebi[78] CHP %50.20 1956, Trabzon Gazi Üni. İktisadi ve İdari Bilimler
Maltepe Esin Köymen[kaynak belirtilmeli] CHP %59.06 1974, Rize Yıldız Teknik Üni. Mimarlık
Pendik Ahmet Cin[79] AK Parti %44.69 1966, Sakarya Anadolu Üni. İktisat Fak.
Sancaktepe Alper Yeğin[80] CHP %50.59 1984, İstanbul Doğuş Üni. Dış Ticaret
Sarıyer Mustafa Oktay Aksu[81] CHP %51.50 1966, Ordu İstanbul Üni. Veteriner Hekimliği
Silivri Bora Balcıoğlu[82] CHP %53.20 1980, İstanbul Anadolu Üni. Yerel Yönetimler
Sultanbeyli Ali Tombaş[83] AK Parti %42.25 1973, Ordu Anadolu Üni. Halkla İlişkiler
Sultangazi Abdurrahman Dursun[84] AK Parti %46.81 1972, Adıyaman İstanbul Üni. Hukuk Fak.
Şile Özgür Kabadayı[85] CHP %51.88 1979, İstanbul Anadolu Üni. İşletme
Şişli Resul Emrah Şahan[86] CHP %66.59 1982, Ankara Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üni. Şehir ve Bölge Planlama
Tuzla Eren Ali Bingöl[87] CHP %50.92 1993, İstanbul Maltepe Üni. Hukuk
Ümraniye İsmet Yıldırım[88] AK Parti %42.45 1960, İstanbul Yıldız Teknik Üni. İnşaat Müh.
Üsküdar Sinem Dedetaş[89] CHP %49.90 1981, Eskişehir İstanbul Teknik Üni. Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri (YL)
Zeytinburnu Ömer Arısoy[90] AK Parti %46.48 1974, Rize İstanbul Üni. Hukuk

Belediye Meclisleri
değiştir
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 318, İlçe belediyelerinin toplam üye sayısı 1433'dir.

İstanbul İli Belediye meclisleri üye sayıları (31 Mart 2024
Yer Başkan
partisi

İlçe meclisleri[91] Büyükşehir Meclisi[92]
AK P. CHP MHP Üye s. AK P. CHP MHP BBP BĞZ Üye s.
Büyükşehir CHP 318 1 1
Adalar CHP 2 9 11 3 3
Arnavutköy AK P. 24 13 37 6 2 8
Ataşehir CHP 12 25 37 2 6 8
Avcılar CHP 13 24 37 2 6 8
Bağcılar AK P. 30 15 45 6 3 1 1 11
Bahçelievler AK P. 20 25 45 5 4 9
Bakırköy CHP 4 27 31 7 7
Başakşehir AK P. 28 17 45 6 3 1 10
Bayrampaşa CHP 15 22 37 3 5 8
Beşiktaş CHP 31 31 7 7
Beykoz CHP 13 18 31 2 5 7
Beylikdüzü CHP 12 25 37 2 5 1 8
Beyoğlu CHP 13 18 31 2 5 7
Büyükçekmece CHP 15 22 37 3 5 8
Çatalca CHP 9 16 25 2 4 6
Çekmeköy CHP 14 23 37 3 5 8
Esenler AK P. 25 12 37 6 2 8
Esenyurt CHP 17 28 45 3 7 10
Eyüpsultan CHP 14 23 37 3 5 8
Fatih AK P. 21 16 37 5 3 8
Gaziosmanpaşa CHP 21 16 37 4 4 8
Güngören AK P. 23 14 37 5 2 1 8
Kadıköy CHP 1 36 37 8 8
Kağıthane AK P. 23 14 37 5 3 8
Kartal CHP 12 25 37 2 6 8
Küçükçekmece CHP 16 29 45 3 7 10
Maltepe CHP 12 33 45 2 8 1 10
Pendik AK P. 26 19 45 6 4 10
Sancaktepe CHP 15 22 37 2 5 1 8
Sarıyer CHP 12 25 37 2 6 8
Silivri CHP 21 10 31 1 5 1 7
Sultanbeyli AK P. 30 7 37 6 1 1 8
Sultangazi AK P. 30 15 45 6 3 1 10
Şile CHP 6 9 15 1 3 4
Şişli CHP 6 31 37 1 7 8
Tuzla CHP 14 23 37 2 6 8
Ümraniye AK P. 26 19 45 7 4 11
Üsküdar CHP 18 27 45 3 7 1 10
Zeytinburnu AK P. 21 16 37 5 3 8
Toplam 613 810 10 1433 124 185 6 2 3 318

İstanbul ilinin eski ilçe düzeni
değiştir
Osmanlı dönemi
değiştir
Osmanlı İmparatorluğu'nda idari bölünme oldukça karmaşık ve düzensizdi. Büyükten küçüğe kabaca; eyalet, sancak ve kazâ olarak bölünen Osmanlı topraklarında kimi önemli şehirler sınırları içinde olduğu eyalete değil, doğrudan başkent İstanbul'a bağlı olurlardı. Osmanlı döneminde İstanbul vilayeti Kandıra, Adapazarı, İznik, Mudanya, Gemlik, Yalova, Orhaneli, Bandırma, Çorlu ve Kıyıköy gibi yerleri de kapsıyordu.[93][kaynak belirtilmeli] Yüzyıllar boyunca bu sistemle yönetilen İstanbul'da merkezî yönetimin bölünmesi için ilk girişim 1839 yılında yayınlanan Gülhane Hatt-ı Hümayunu'ndan sonra oldu. Bu dönemde ilk kez Fransa idari bölünme sistemi örnek alınarak İstanbul'da reformlar yapıldı.[93]

Belediyecilik hizmetlerinin verilmesi için hiçbir resmî kurumun bulunmadığı İstanbul'da semtlerin ya da mahallelerin hiçbir hukuksal dayanağı yoktu. Çevre düzenlemeleri ve günümüzde belediyeler tarafından yürütülen pek çok iş, o dönemde vakıflarca üstlenilmişti. Günümüz belediye zabıtalarının görevlerini ise kadılar yürütürdü.[93]

Batılılaşma ve yenilik hareketlerinin görülmeye başlanınca, 1826 yılında İhtisap Nezareti adında bir devlet kurumu kuruldu ve belediye hizmetlerinin bir bölümü bu kuruma yüklendi. Bu kurumun başlıca sorumluluk alanı şehrin yönetimi ve güvenliğiydi. Bu iki görev daha sonra kurulan Zaptiye Nezaret'ine aktarılınca, İhtisap Nezareti'nin sorumluluk alanı pazar ve esnaf denetimine indirgenmiş oldu.[93]

Bir süre böyle işleyen düzen, 1874 yılında ilk resmî belediye örgütünün kurulmasıyla sona erdi. Şehremini unvanıyla atanan bir başkanın yönettiği Şehremaneti, günümüz anlamında belediyecilik hizmetleri vermeye başladı. Şehremini'nin iki yardımcısı olur ve şehir esnafının ileri gelenlerinin oluşturduğu bir meclis de yönetime katılırdı.[93]

Meclis kuruluşundan bir yıl sonra şehircilik alanında bilgi sahibi olan uzman bulunamaması nedeniyle dağıldı. Yerine, her biri İstanbul'da yaşayan farklı cemaatlere mensup 7 kişiden oluşan bir komisyon oluşturuldu.[94][kaynak belirtilmeli] Yalnızca bir Türk üyesi bulunan komisyonun resmî dili Fransızcaydı. Belediye kayıtları Fransızca tutulur, harita ve belgeler Fransızca hazırlanırdı. Yabancı uzmanlarla da çalışan bu komisyon İstanbul'u günümüz anlamıyla ilçelere bölmeyi öngören bir tasarı hazırladı. Dersaadet İdare-i Belediye Nizamnamesi adı verilen belediye tüzüğü ile İstanbul her birine daire adı verilen 14 ilçeye ayrıldı. Daha sonra kaynak yetersizliği nedeniyle pek çoğu kapanan 14 daire şunlardı:

Osmanlı'nın son dönemlerinde İstanbul.
Daire İçerdiği semtler[94]
Birinci Daire Yenikapı, Unkapanı, Süleymaniye
İkinci Daire Fatih
Üçüncü Daire Yedikule
Dördüncü Daire Eyüp
Beşinci Daire Kasımpaşa
Altıncı Daire Kurtuluş, Beyoğlu, Maçka
Yedinci Daire Beşiktaş, Şişli, Mecidiyeköy
Sekizinci Daire Tarabya, İstinye
Dokuzuncu Daire Büyükdere, Sarıyer, Rumelifeneri
Onuncu Daire Beykoz
On birinci Daire Çengelköy, Beylerbeyi
On ikinci Daire Üsküdar
On üçüncü Daire Kadıköy, Erenköy, Bostancı
On dördüncü Daire Adalar
Cumhuriyet dönemi
değiştir
Cumhuriyet'in kurulmasının ardından yapılan ilk idari düzenlemelerde İstanbul ili, yalnızca Avrupa Yakası'ndaki topraklardan oluşuyordu ve bugünkü durumuna oranla oldukça küçük bir bölgeyi içeriyordu. Bu ilin merkez ilçesinin adı da İstanbul'du. Anadolu Yakası ise Üsküdar adında ayrı bir il olarak yönetilmekteydi. Ancak çok kısa bir süre sonra, 1926 yılında bu düzen feshedilerek Üsküdar, Üsküdar'a bağlı tüm kazalar ve Adalar İstanbul'a ilçe olarak bağlandı.[95] İki yıl sonra, 1928 yılında da İstanbul merkez ilçesi, Eminönü ve Fatih olarak ikiye bölündü.[96][kaynak belirtilmeli]

Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal Atatürk'ün özel isteği üzerine 2 Haziran 1929 tarihinde Yalova da ilçe olarak İstanbul sınırlarına dâhil edildi. Çok büyük bir alan kaplayan Üsküdar ilçesindense, ilerleyen yıllarda Kadıköy, Kartal ve Beykoz gibi yeni ilçeler oluşturuldu.[97] 1950'lere gelindiğinde İstanbul'un iki yakada toplam 16 ilçesi vardı. Bunlardan merkeze bağlı olarak yönetilenler: Eminönü, Fatih, Bakırköy, Beyoğlu, Beşiktaş, Eyüpsultan, Sarıyer, Beykoz, Üsküdar, Kadıköy ve Adalar; İstanbul belediyesi sınırı dışında kalanlarsa Çatalca, Silivri, Şile, Kartal ve Yalova'ydı.[97]

1950'li yıllardan itibaren hızla iç göç alan İstanbul'da yoğun nüfuslu yeni yerleşim bölgeleri ortaya çıktıkça bu bölgeler bağlı bulundukları merkezlerden kopartılarak ayrı ilçeler hâline dönüştürüldü. 1950'lerde Şişli ve Zeytinburnu, 1963'te Gaziosmanpaşa ilçeleri kuruldu. 1980'li yıllardan itibaren 3030 sayılı yasayla İstanbul'da yeni ilçeler oluşturulmaya başlandı. 1987'de Avrupa yakasında Büyükçekmece, Kâğıthane, Küçükçekmece, Anadolu yakasında Pendik ve Ümraniye ilçeleri kuruldu, Bayrampaşa'nın da ilçe olmasıyla 1990'a gelindiğinde İstanbul'un 25 ilçesi bulunuyordu.

1992 yılında kurulan Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Güngören, Maltepe, Sultanbeyli ve Tuzla'ya 1993 yılında Esenler eklendi. Yıllar içinde yeni ilçeler oluşturulmaya devam ederken, hızla gelişen ve İstanbul'la kara sınırı bulunmayan Yalova, merkeze uzaklığının sorun olması nedeniyle 1995 yılında Kocaeli ve Bursa illerinden de toprak alınarak ayrı bir il hâline getirildi.[98] Yalova'nın ayrılmasıyla ve 1998'de Bahçeşehir belediyesi ile İstanbul'un ilçe sayısı 32 oldu.

2000'li yılların sonlarında resmî rakamlara göre nüfusu 13 milyonu aşan İstanbul ilinde belediyecilik hizmetlerinin yürütülmesinde yaşanan güçlükler nedeniyle, yeni ilçeler oluşturma fikri yine ortaya atıldı. İlde nüfusu 1 milyonu aşan ilçeler ve merkeze uzak onlarca belde belediyesi bulunuyordu.[99] Büyükşehir Belediyesi sınırıları içinde yeni ilçeler oluşturmak için hazırlanan 5747 sayılı yasayla 2008 yılında İstanbul'un Anadolu Yakasında 3, Avrupa Yakası'ndaysa 5 olmak üzere toplam 8 yeni ilçe kurulurken, Eminönü ilçesi feshedilerek Fatih'e ve Bahçeşehir ilçesi ise Başakşehir'e katıldı. İstanbul'da kurulan son ilçeler: Arnavutköy, Ataşehir, Başakşehir, Beylikdüzü, Çekmeköy, Esenyurt, Sancaktepe ve Sultangazi'dir. Aynı düzenlemeyle büyükşehir ve ilçe belediyelerine yakın yetkilere sahip olan belde belediyeleri çarpık kentleşme sorununu büyüttükleri gerekçesi tümüyle kaldırırldı.[99] Belde belediyelerine bağlı tüm mahalleler, merkez ilçelere katıldı. Bu nedenle ilçe merkezinden kopuk ve kilometrelerce uzaklıkta yer alan yeni mahalleler ortaya çıktı. Birbirine yakın bazı beldeler ise birleştirilerek yeni ilçeler kuruldu. Büyükşehir belediyelerinin yetki alanı, il genelindeki tüm ilçeleri kapsayacak biçimde genişletildi.[100] Son düzenlemelerden önce 32 ilçesi 151 köyü, 817 mahallesi ve 41 ilk kademe belediyesi olan İstanbul'un bugün; 39 ilçesi, 783 mahallesi ve 151 köyü bulunuyor.[101]

İstanbul'da belediye hizmetleri, 1957 yılına değin merkezden atanan valiler tarafından yürütülüyordu. 11 Temmuz 1958 tarihinde İstanbul Belediye Meclisinde yapılan oylamada Kemal Aygün İstanbul belediye başkanlığına seçildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra yeni seçimlere kadar belediye başkanlarının görevlerine son verilerek Belediye Kanununun 94. maddesi gereğince atama yoluyla başkanların göreve getirilmesi kararlaştırıldı. 1963 yılında yapılan belediye seçimiyle birlikte İstanbul belediye başkanları doğrudan halk tarafından seçilmeye başladı. Haşim İşcan İstanbul'un doğrudan halk oyuyla seçilen ilk belediye başkanıdır. 1980 yılındaki askerî müdahaleyle yine yürürlükten kaldırılan bu uygulamaya 1984 yılında geri dönüldü. 1984 yerel seçimleriyle birlikte İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tesis edildi.

Kuruluş yıllarına göre İstanbul'un ilçeleri
Yıl Kurulan İlçeler
1926 Adalar, Bakırköy, Beyoğlu, Çatalca, Merkez (İstanbul)[Not 1], Şile, Üsküdar
1928 Beykoz, Kartal, Silivri
1929 Yalova[Not 2]
1930 Beşiktaş, Eminönü[Not 3], Fatih, Kadıköy, Sarıyer
1936 Eyüp[Not 4]
1954 Şişli
1957 Zeytinburnu
1963 Gaziosmanpaşa
1987 Büyükçekmece, Kağıthane, Küçükçekmece, Pendik, Ümraniye
1990 Bayrampaşa
1992 Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Güngören, Maltepe, Sultanbeyli, Tuzla
1993 Esenler
2008 Arnavutköy, Ataşehir, Başakşehir, Beylikdüzü, Çekmeköy, Esenyurt, Sancaktepe, Sultangazi
Notlar
değiştir
^ 1930'da Eminönü ve Fatih ilçelerine bölündü
^ 1995 yılında İstanbul ilinden ayrıldı
^ 2008 yılında feshedilerek Fatih ilçesine katıldı
^ İlçenin "Eyüp" olan ismi 2017 yılında "Eyüpsultan" olarak değişmiştir.